မိစၧာဒိ႒ိဘုရင္ ႏွင့္ သရဏဂံုရွင္ (ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိင္း အတုယူသင့္သည့္ သာသနာ႔အာဇာနည္အမ်ဳိးသမီး)
မိစၧာဒိ႒ိဘုရင္ ႏွင့္ သရဏဂံုရွင္ (ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိင္း အတုယူသင့္သည့္ သာသနာ႔အာဇာနည္အမ်ဳိးသမီး)
***********************************************************************
ယခုေဖာ္ျပမည့္ ျဖစ္ရပ္ဟာ ဆန္းၾကယ္မွု အသြယ္သြယ္နဲ႔ ႁပြန္းတီးေနတဲ့ျဖစ္ရပ္မို႔ စိတ္ကူးယဥ္ ဒ႑ာရီတစ္ခုလို႔ ထင္မသြားဖို႔ေတာ့ ေစာေစာက ႀကိဳတင္ေတာင္းပန္ထားပါရေစ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီတကယ့္ျဖစ္ရပ္ အေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သူဟာ ဘာသာျခား လူမ်ိဳးျခားတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။
သူကေတာ့ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး သမိုင္းဆရာ ‘ဂ်ီအီးဟာေဘ’ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာျခားလည္းျဖစ္၊ လူမ်ိဳးျခားလည္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဗုဒၶနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လြန္လြန္ကဲကဲ ဂုဏ္တင္မေရးမွာကေတာ့ ေသခ်ာလွပါတယ္။ ယခုျဖစ္ရပ္ကို ‘ျမန္မာ့သမိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္’ စာအုပ္မွာ ေရးသားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဓမၼရသ၊ သုတရသ၊ က႐ုဏာရသ၊ ဘယာနက ရသ၊ ဝီရရသ စတဲ့ ရသမ်ိဳးစံုကို ခံစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။
"ဗုဒၶဘာသာႏွစ္မ်ိဳး"
-------------------
ေအဒီ (၁၀၄၃-၁၀၅၇) ေလာက္ကပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ မြန္တို႔ဌာနီ ဟံသာဝတီမွာ စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္ေနတဲ့ ဘုရင္တစ္ပါးကေတာ့ တိႆပါတဲ့။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ဗုဒၶဘာသာ မဟုတ္ဘဲ မိ႐ိုးဖလာဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီႏွစ္မ်ိဳး ထူးျခားပံုကို ရွင္းျပပါရေစ။
မိ႐ိုးဖလာ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာက မိမိရဲ႕ အဘိုးေတြ၊ အဘြားေတြ၊ အေဖေတြ၊ အေမေတြက ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ခဲ့လို႔သာ မိမိလည္း ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္လိုက္ရတယ္၊ သိတဲ့, တတ္တဲ့ ဆရာေတာ္ႀကီးေတြကိုလည္း ဆည္းကပ္ ေမးျမန္းျခင္း တရားနာျခင္းလည္း မရွိဘူး။ တစ္ခါ ဘာသာေရး စာေပကိုလည္း တစ္လံုးတစ္ပါဒမွ် မေလ့လာဘူး။ အဲဒီလိုမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာဟာ ‘မိ႐ိုးဖလာဗုဒၶဘာသာ’ ပါ။
တကယ့္ဗုဒၶဘာသာဆိုတာကေတာ့ အခ်ိန္အားေလးရခိုက္မွာ ဘာသာေရးစာေပအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ထိုက္သေလာက္ ေလ့လာဖတ္႐ႈတယ္။ တတ္သိနားလည္တဲ့ ဆရာေတြဆီ ဆည္းကပ္ၿပီး မရွင္းလင္းတာ ေမးျမန္းတယ္။ ႀကံဳတဲ့အခါ တရားေဒသနာမ်ားကို နာၾကားတယ္။ အဲဒီအတြက္ တန္ဖိုးထားသြားတယ္။ အဲသလို ဗုဒၶဘာသာမ်ိဳးကမွ ‘တကယ့္ဗုဒၶဘာသာ’ ပါ။
ဒီဗုဒၶဘာသာ ႏွစ္မ်ိဳးဟာ သာမန္ အခ်ိန္မွာေတာ့ အတူတူပါပဲ။ ထူးသြားတဲ့ အခ်ိန္ကေတာ့ ဘာသာျခားနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်တဲ့အခ်ိန္၊ တျခားဘာသာကေန ဥစၥာစည္းစိမ္ေတြ၊ မိန္းမဆိုရင္ ေယာက္်ား၊ ေယာက္်ားဆိုရင္ မိန္းမနဲ႔ ဆြဲေဆာင္လာတဲ့ အခ်ိန္ပါပဲ။
အဲဒီအခ်ိန္ေရာက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ မိ႐ိုးဖလာဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားဟာ ဘာသာျခားေနာက္ကို ေကာက္ေကာက္ပါေအာင္ ပါသြားတတ္ၿပီး တကယ့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားကေတာ့ ေက်ာက္ေတာင္ေက်ာက္ခဲလို မယိုင္လဲဘဲ တည့္မတ္ၿပီး ေနႏိုင္ပါတယ္။ အခု တိႆဘုရင္က မိိ႐ိုးဖလာဗုဒၶဘာသာဝင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း အနားမွာ ခ,စားေနတဲ့ ျဗာဟၼဏဘာသာဝင္ အမတ္ေတြက-
“အရွင္မင္းႀကီး၊ အရွင္မင္းႀကီးတို႔ ကိုးကြယ္ေနတဲ့ ဗုဒၶဆိုတာဟာ ေလာကမွာ ရွိမွ မရွိေတာ့ဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေသသြားတဲ့သူရဲ႕ ႐ုပ္တုကို ကိုးကြယ္ေနတယ္ဆိုတာ အသုဘ႐ုပ္ကို ကိုးကြယ္ေနတာနဲ႔ အတူတူပါပဲ၊ အဲဒါကို ကိုးကြယ္မယ့္အစား ကၽြန္ေတာ္မ်ိဳးတို႔ရဲ႕ ဘယ္ေတာ့မွ မေသတဲ့ ထာဝရျဗဟၼာႀကီးကို ကိုးကြယ္တာက ပိုျမင့္ျမတ္တာေပါ့” လို႔ ရက္အတန္ၾကာ ဆြဲေဆာင္လိုက္တာနဲ႔ မိ႐ိုးဖလာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ တိႆမင္းဟာ မိစၧာဒိ႒ိအယူကို ယူၿပီး ျမင့္ျမတ္လွတဲ့ ဗုဒၶဘာသာကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။
အေတြးအေခၚ အသိဉာဏ္နည္းပါးသူေတြရဲ႕ လက္ထဲကို အာဏာေရာက္သြားျခင္းဟာ နဂိုကမွ အကန္အေက်ာက္ဝါသနာပါတဲ့ ျမင္းကို ခ်ိဳတပ္ေပးလိုက္သလို တစ္ပါးသူေတြ ပိုမို ဒုကၡေရာက္ဖို႔ရာ ဖန္တီးေပးလိုက္သလိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ခုလည္း ၾကည့္ေလ။ သူကိုယ္တိုင္ ဘာသာေျပာင္း႐ံုနဲ႔ မၿပီးေသးဘဲ ဟံသာဝတီ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သား အားလံုးကိုပါ သူ႔လို လိုက္ၿပီး ဘာသာေျပာင္းရမယ္လို႔ အမိန္႔ထုတ္တယ္။
သူထုတ္တဲ့ အမိန္႔ အျပည့္အစံုက ‘ယေန႔မွစ၍ ဟံသာဝတီ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သား အားလံုးတို႔သည္ ဗုဒၶအယူဝါဒကို စြန္႔၍ ျဗဟၼဏအယူဝါဒကို ယူၾကရမည္။ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကိုလည္း အားလံုး ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္ၾကရမည္။ ဗုဒၶဆင္တုေတာ္မ်ား ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္သူကို ေတြ႕လွ်င္ ေသဒဏ္ေပးမည္’ လို႔ အမိန္႔ထုတ္လိုက္သည္။
ဒီေတာ့လည္း ‘ဗုဒၶဝါဒထက္ အသက္ကို ပိုမိုျမတ္ႏိုးသူ’ အမ်ားစုတို႔ဟာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ေရေမွ်ာသူက ေမွ်ာတယ္၊ မီး႐ွုိ႕ဖ်က္ဆီးသူက ဖ်က္ဆီးတယ္၊ ေတာနက္ထဲသြားပစ္တဲ့သူက ပစ္ၾကတယ္။ တစ္တိုင္းျပည္လံုး နီးပါး ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ၿပီး ဗုဒၶအယူဝါဒကို စြန္႔ေနၾကတဲ့ အခ်ိန္မွာ ‘အသက္ထက္ ဗုဒၶဝါဒကို ပိုမိုျမတ္ႏိုးတဲ့’ အာဇာနည္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။
"အသက္ထက္ ဗုဒၶဝါဒကို ျမတ္ႏိုးသူ"
------------------------------------------
သူကေတာ့ တျခားမဟုတ္ပါဘူး။ သူေဌးသမီး ဟံသာဝတီၿမိဳ႕သူေလး ‘တလေထာ္’ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ တလေထာ္ဆိုတာ မြန္နာမည္ပါ။ ျမန္မာလိုေတာ့ ‘တရားသခင္မ’ လို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ သူမကေတာ့ သူမေနတဲ့ တိုက္ခန္းထဲမွာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ကို ကိုးကြယ္လ်က္ပါပဲ။ ဘယ္သူမွ တားလို႔လည္း မရပါဘူး။ တစ္ေန႔ေတာ့ တလေထာ္နဲ႔ သူရဲ႕ အေခၽြအရံေတြ ျမစ္ထဲမွာ ေရးခ်ိဳးေနၾကပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဟို...ျမစ္ညာကေန တလေထာ္တို႔ ေရးခ်ိဳးေနတဲ့ဆီကို ေရႊေရာင္တလက္လက္နဲ႔ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ရွစ္ဆူ ေမ်ာပါတာကို ေတြ႕ျမင္ၾကရပါတယ္။ အသက္ေဘးကို ေၾကာက္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ေမွ်ာလိုက္တဲ့ ဗုဒၶဆင္းတုေတြပဲေပါ့။ ဒီအခါမွာ တလေထာ္ဟာ ေမ်ာပါလာတဲ့ ဆင္းတုေတာ္ေတြကို သူကိုယ္တိုင္လည္း လိုက္ဆယ္တယ္၊ သူ႕အေခၽြအရံေတြကိုလည္း လိုက္ဆယ္ခိုင္းတယ္။ ရံေရြေတာ္ေတြက-
“အရွင္မ၊ တိႆဘုရင္ႀကီးက ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ကိုးကြယ္တဲ့ သူေတြကို ေသဒဏ္ေပးမယ္လို႔ အမိန္႔ ခ်မွတ္ထားပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ဆင္းတုေတာ္ေတြကို မဆယ္ပါနဲ႔” လို႔ တားၾကတဲ့အခါ တလေထာ္က
“ညီမတို႔ ဆယ္သာဆယ္ၾက၊ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ကို ကိုးကြယ္လို႔ သတ္မယ္ဆိုရင္ ကၽြန္မ ဆယ္ခါျပန္ေသရဲပါတယ္၊ ဒီဆင္းတုေတာ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္မ အားလံုးတာဝန္ယူပါတယ္” လို႔ ေျပာသတဲ့။
ဒီစကားကို ေထာက္ၾကည့္ရင္ တလေထာ္မွာ ဗုဒၶဝါဒနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ အရာရာကို ရင္ဆိုင္ရဲတဲ့ သတၱိေတြ ရွိေနတာကေတာ့ ေသခ်ာေနပါၿပီ။ ဒီသတၱိေတြကို အသက္ငယ္ငယ္သာရွိေသးတဲ့ တလေထာ္တစ္ေယာက္ ဘယ္လိုမ်ား ရလာသလဲလို႔ ေတြးၾကည့္သင့္တယ္။ ဒီေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖကိုေတာ့ အမရပူရၿမိဳ႕၊ မဟာဂႏၶာ႐ံု ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ႕ ေအာက္ပါ ၾသဝါဒထဲမွာ ရွာၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
"ဘုရားေပးတဲ့ သတၱိ"
----------------------------
တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အလုပ္ကိစၥရွိရင္ ဘုရားကို အမွတ္ရေနပါ၊ အခါမေရြး အမွတ္ရေနရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္၊ ဒီလို ဘုရားအာ႐ံုယူေနေတာ့ သတၱိ အလိုလို ထက္ျမက္လာတယ္၊ စိတ္ေတြဟာ ဘုရားအာ႐ံု အၿမဲယူေနရေတာ့ တည္ၾကည္မွု (သမာဓိ) ကို ရလာတယ္။ ဒီလို တည္ၾကည္လာေတာ့ ရဲရင့္ထက္ျမက္တဲ့ သတၱိေကာင္းေတြ ေပၚလာရတာပဲ၊ သြားလာရာမွာ ဘုရားအာ႐ံုနဲ႔သြားရင္ ၾကမ္းတမ္းတာ မရွိပါဘူး။
ဒီၾသဝါဒကို ၾကည့္လိုက္ရင္ပဲ တလေထာ္ရဲ႕ သတၱိေတြ ဘယ္လိုကဘယ္လို ရလာသလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖကို သိေလာက္ပါၿပီ။ တနည္းအားျဖင့္ တလေထာ္ဟာ အထက္တန္းစား ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္လည္း ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ယခုလို ရဲရဲဝ့ံဝံ့ ပူေဇာ္ရဲျခင္း ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။
အထက္တန္းစား တကယ့္ဗုဒၶဝင္ေတြက ကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ ေကာင္းက်ိဳးခံစားရမယ္၊ အကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ မေကာင္းက်ိဳး ခံစားရမယ္ဆိုတဲ့ ‘ကမၼႆကတာ သမၼာဒိ႒ိဉာဏ္ဟာ လင္းလင္းရွင္းရွင္း ရွိၾကတယ္။ ေအာက္တန္းစား ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကေတာ့ ေကာင္းက်ိဳးခံစားရရင္ နတ္မ, လို႔၊ ဘိုေတာ္မ, လို႔ ယူဆၿပီး၊ မေကာင္းက်ိဳးခံစားရျပန္ေတာ့ ပါပၿဂိဳဟ္ထဲေရာက္လို႔၊ စီးပြားပ်က္ကိန္း ႀကံဳေနလို႔ စေသာအားျဖင့္ အမွားေတြကို ယံုၿပီး ကမၼႆကတာသမၼာဒိ႒ိဉာဏ္ လံုးလံုး ကြယ္ေပ်ာက္ေနၾကရတယ္။
တလေထာ္ကေတာ့ အဲဒီအထဲမွာ မပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ရွစ္ဆူကို ရဲရဲဝ့ံဝ့ံ ပူေဇာ္ရဲတာေပါ့။ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ေတြ သူကိုးကြယ္တာက ကုသိုလ္အလုပ္ပဲ။ ကုသိုလ္အလုပ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေပးမယ့္ေပးရင္ ေကာင္းက်ိဳးပဲ ေပးရမယ္။ မေကာင္းက်ိဳးကေတာ့ ဘယ္လိုမွ မေပးႏိုင္-လို႔ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ယံုၾကည္တဲ့ သဒၶါဓာတ္မ်ိဳးကလည္း လူတိုင္းမွာေတာ့ ရွိဖို႔ မလြယ္လွပါဘူး။
ေနာက္ၿပီး “တလေထာ္၊ နင္ ရတနာသံုးပါး စြန္႔မလား၊ ေခါင္းျဖတ္အသတ္ခံမလား” လို႔ေမးခဲ့ရင္ တလေထာ္ဟာ ေခါင္းသာျဖတ္ အသတ္ခံမွာပါ၊ ရတနာသံုးပါးကို မစြန္႔ပါဘူး၊ အဲဒီလို သဒၶါမ်ိဳးကို စာကဆိုတာကေတာ့ ‘အေဝစၥပသႏၷ’ (ရတနာသံုးပါးကို မတုန္မလွုပ္ သက္ဝင္ယံုၾကည္ျခင္း) လို႔ဆိုပါတယ္။
စာ႐ႈသူမ်ားလည္း အဲဒီသဒၶါမ်ိဳးကို မိမိသႏၲာန္မွာ ရွိေအာင္ ႀကိဳးစားထားမယ္ဆိုရင္ တလေထာ္ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ အႏၲရာယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို စာ႐ႈသူမ်ားလည္း ေက်ာ္ျဖတ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ တလေထာ္ဟာ ေရထဲက ဆယ္လို႔ရတဲ့ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို အေမႊးနံ႔သာမ်ားနဲ႔ ေရသပၸါယ္ၿပီး သူေနတဲ့တိုက္ခန္းမွာ ကိုးကြယ္ထားလိုက္ပါေတာ့တယ္။
ေနာက္တစ္ေန႔မွာပဲ ဒီသတင္းကို ရသြားတဲ့ တိႆဘုရင္ႀကီးဟာ လြန္စြာ ေဒါသထြက္ၿပီး တလေထာ္ကို ခ်က္ခ်င္း ဖမ္းခိုင္းလိုက္ပါတယ္။ ရဲမက္ေတြ လာဖမ္းကတည္းက တလေထာ္ဟာ မိမိရဲ႕ ပြားမ်ားေနက် ျဖဴစင္ေအးျမတဲ့ ေမတၱာဓာတ္ကို တိႆဘုရင္ႀကီးနဲ႔တကြ နန္းတြင္းသူ, နန္းတြင္းသား အားလံုးထံကို ပို႔လႊတ္ထားလိုက္ပါတယ္။
စိတ္ဆိုးေနတဲ့ ေဒါသကို မိမိသႏၲာန္မွာ လံုးဝ အျဖစ္မခံပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေဒါသဟာ အကုသိုလ္ဆိုေတာ့ မေကာင္းက်ိဳးပဲ ေပးမယ္၊ ေမတၱာက ကုသိုလ္ဆိုေတာ့ ေကာင္းက်ိဳးေပးမယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေဒါသ အျဖစ္မခံဘဲ ေမတၱာကိုသာ တြင္တြင္ပြားေနတာပါ။ ေမတၱာပို႔တာနဲ႔ လံုေလာက္ၿပီလို႔ မယူဆဘဲ သရဏဂံုသံုးပါး ကိုလည္း ရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ၿပီး ေဆာက္တည္ေနပါေတာ့တယ္။
နန္းရင္ျပင္ ေရာက္တာနဲ႔ ေဒါသျဖစ္ေနတဲ့ တိႆဘုရင္နဲ႔ ျဗာဟၼဏအမတ္ေတြဟာ စစ္ေဆးေမးျမန္းျခင္းပင္ မျပဳလုပ္ေတာ့ဘဲ တလေထာ္ကို သူတို႔ေရွ႕မွာတင္ မေသမခ်င္း ဆင္းနင္းသတ္ဖို႔ အမိန္႔ ခ်မွတ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ လက္ျပန္ႀကိဳး တုပ္ထားတဲ့ တလေထာ္ရွိရာသို႔ အရက္မူးေအာင္ တိုက္ထားတဲ့ လူနင္းသတ္ေနက် ဆင္ၾကမ္းႀကီးတစ္ေကာင္ကို ေမာင္းေခၚလာခဲ့ပါသည္။
ဒီအခ်ိန္မွာ တိႆဘုရင္နဲ႔ မိစၧာမ်ားက တစ္ဖက္၊ တလေထာ္က တစ္ဖက္ ျဖစ္ေနပါသည္။ တလေထာ္ေနာက္မွာ ဘယ္သူမွ မေနရဲေတာ့ပါဘူး။ ဒါကိုလည္း တလေထာ္ သိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဘယ္သူ႔ကိုမွ အားမကိုးဘဲ သရဏဂံုသံုးပါးကိုသာ ရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္- တလေထာ္ ေနာက္မွာ မားမားမတ္မတ္ ေနတာဆိုလို႔ ရတနာသံုးပါးပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။
နင္းသတ္ဖို႔လာတဲ့ ဆင္ႀကီးဟာ တလေထာ္နားကို ေရာက္တာနဲ႔ မနင္းရဲေတာ့တဲ့အျပင္ “စူးစူးဝါးဝါး တစ္ခ်က္တည္းေအာ္ၿပီး” ေနာက္ျပန္ လွည့္ေျပးေတာ့တာပဲ။ ဆင္ဦးစီးလည္း ဘာမွ မတတ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ တိႆဘုရင္နဲ႔ ျဗာဟၼဏအမတ္ေတြကေတာ့ ဘယ္မွာ အခဲေက်လိမ့္မလဲ။
“မင္းတို႔ ေၾကာက္တတ္တဲ့ ဆင္ကိုမွ ေခၚလာတာကိုးကြ၊ သြား ဒီထက္ဆိုးတဲ့ ဆင္ၾကမ္းတစ္ေကာင္ကို ထပ္ေခၚနင္းခိုင္းစမ္း” ဆိုတဲ့ တိႆဘုရင္ရဲ႕ အမိန္႔နဲ႔အတူ ေနာက္ထပ္ ၾကမ္းေပ့ဆိုတဲ့ ဆင္တစ္ေကာင္ကို ေခၚလာခဲ့ျပန္ပါၿပီ။ ေနာက္ထပ္ ေခၚလာတဲ့ဆင္ဟာလည္း တလေထာ္နားကို ေရာက္တာနဲ႔ စူးစူးဝါးဝါး ေအာ္ၿပီး လွည့္ေျပးျပန္တာပါပဲ။ ဘုရား, တရား, သံဃာ သရဏဂံု သံုးပါးကို ကိုယ္လံုး ၿခံဳထားတဲ့အတြက္ တလေထာ္ကို ဆင္႐ိုင္းေတြက မနင္းရဲတာပါ။ ဒါကို တိႆဘုရင္နဲ႔ ျဗာဟၼဏအမတ္ေတြက မသိၾကပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္လည္း ျဗာဟၼဏအမတ္မ်ားက တိႆဘုရင္နား ကပ္ၿပီး -
“အရွင္မင္းႀကီး၊ ဒီမိန္းမဟာ သာမန္မိန္းမ မဟုတ္ေလာက္ဘူး၊ ပညာသည္စုန္းမ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ စုန္းမမ်ားဟာ ႐ိုး႐ိုးသတ္လို႔ မေသပါဘူး ဘုရား” လို႔ ေလွ်ာက္ေတာ့ တိႆဘုရင္က...
“ဒါျဖင့္ ဘယ္လိုေသေအာင္ သတ္ရမလဲ”
“မွန္ပါ၊ မီး႐ႈိ႕သတ္ရင္ ေသႏိုင္ေၾကာင္းပါ”
“ကိုင္း ဆင္နင္းသတ္မရတဲ့ တလေထာ္ကို မေသမခ်င္း မီး႐ိွဳ႕ သတ္ၾကေစ” လို႔ အမိန္႔ေတာ္ ထပ္မွတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒီတစ္ခါ အာဏာ ပါးကြက္သားမ်ားက ေလာင္စာထင္းေတြ အသင့္ျပင္ၿပီး ႀကိဳးတုပ္တားတဲ့ တလေထာ္ကို ထင္းပံုေပၚတင္ၿပီး မီးတင္႐ွုိ႕လိုက္ၾကျပန္ပါၿပီ။ ေလာင္စာထင္းမ်ားကား တဖ်င္းဖ်င္းျမည္ကာ ေတာက္ေလာင္ေနၾကေလၿပီ။ သရဏဂံု သမီးပ်ိဳကား ေဒါသတစ္ခ်က္မဝင္၊ သရဏဂံုအရြတ္ တစ္ခ်က္ မပ်က္ခဲ့ပါေပ။
ေလာင္စာထင္းမ်ား ျပာက်ကာ ကုန္သြားေသာ္လည္း သရဏဂံု ကိုယ္လံုး ၿခံဳထားေသာ တလေထာ္၏ ေမႊးညႇင္းတစ္ပင္ကိုပင္ မီးမေလာင္ခဲ့ပါ။ တိႆဘုရင္ႏွင့္ ျဗာဟၼဏအမတ္မ်ား ေခၽြးျပန္ေနၾကၿပီ။ ေနာက္လူေတြ ေၾကာက္လန္႔သြားေအာင္ စံျပအေနျဖင့္ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျပကာမွ မေသဘူးျဖစ္ေနရာ မည္သို႔ ေသေအာင္ သတ္ရမည္ကို မေတြးတတ္ေအာင္ ျဖစ္ေနၾကသည္။ ျဗာဟၼဏအမတ္ တစ္ေယာက္က-
“အရွင္မင္းႀကီး၊ ဒီမိစၧာမ မေသလို႔ေတာ့ မျဖစ္ဘူး၊ ေတာ္ၾကာ က်န္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာေတြပါ ကမ္းတက္လာႏိုင္တယ္၊ ဒီေတာ့ တစ္ခါတည္း ေျမျမႇဳပ္ၿပီးသာ အဆံုးစီရင္ခိုင္းပါေတာ့ဘုရား”
တိုအမတ္ႀကီး၏ အႀကံေပးခ်က္ျဖင့္ တလေထာ္ကား နက္လွေသာ က်င္းႀကီးထဲတြင္ အၿပီးတိုင္ ေျမဖို႔အသတ္ခံရန္ ေရာက္ရွိေနေလၿပီ။ ေျမဖို႔သတ္ရန္ အာဏာပါးကြက္သားမ်ား အသင့္ျပင္ေနၾကစဥ္မွာပင္ ဗုဒၶဘာသာျဖစ္ခဲ့ဖူးေသာ တိႆဘုရင္ကား က်င္းထဲမွာ ေဒါသကင္းစင္ ျဖဴမြတ္ဝင္းစင္ေနသည့္ သရဏဂံု သမီးပ်ိဳ တလေထာ္၏ မ်က္ႏွာကေလးကို တစ္ခ်က္ၾကည့္မိသြားသည္ႏွင့္ မေဝခြဲႏိုင္ေသာ အေတြးမ်ားက အလွ်ိဳလွ်ိဳ ဝင္ေရာက္လာၾကသည္။
“အင္း... ဒီမိန္းကေလးဟာ ေတာ္ေတာ္ကို ထူးျခားတာပဲ၊ တို႔က သူ႔ကို ဒီေလာက္ မေသမခ်င္း သတ္ေနတာေတာင္ သူ႔မ်က္ႏွာမွာ ေဒါသျဖစ္တဲ့အသြင္ တစ္ခ်က္မွ မေတြ႕ရဘူး၊ တကယ့္သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ႕ အသြင္အျပင္မ်ိဳးပဲ၊ ၿပီးေတာ့ ရတနာသံုးပါးအေပၚ ယံုၾကည္တဲ့သူရဲ႕ သဒၶါတရားကလည္း အ့ံမခန္းပါလား။
ဒီေလာက္ ရက္ရက္စက္စက္ မေသမခ်င္း သတ္ေနတာေတာင္ ေၾကာက္လန္႔ၿပီး ရတနာသံုးပါးကို စြန္႔ပါေတာ့မယ္-လို႔ တစ္ခ်က္မေျပာဘူး၊ တစ္ခ်က္ မေတာင္းပန္ဘူး၊ သာမန္ မိန္းမပ်ိဳမ်ိဳးဆို လန္႔တာနဲ႔ေတာင္ ေသသြားေလာက္တယ္။ ရတနာသံုးပါးအေပၚ ဒီေလာက္ယံုၾကည္အားကိုးေနတဲ့ မိန္းကေလးကို ငါတို႔က အခြင့္အေရးတစ္ခုေတာ့ ေပးသင့္တယ္”
ထိုအေတြးႏွင့္အတူ ေျမဖို႔ရန္ ျပင္ေနၾကေသာ အာဏာသားမ်ားကို ေခတၱ တားျမစ္လိုက္ကာ တလေထာ္ကို ခ်ထားေသာ က်င္းႏွုတ္ခမ္းသို႔သြားကာ-
“ဒီမွာမိန္းကေလး၊ မင္း ဗုဒၶအေပၚ ဒီေလာက္ ယံုၾကည္ေနတယ္ဆိုရင္ မင္းကို အခြင့္အေရးတစ္ခုေပးမယ္၊ မင္းကိုးကြယ္ထားတဲ့ မင္းအိမ္က ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ရွစ္ဆုကို ေဟာဒီနန္ေတာ္ထဲ ေကာင္းကင္က ႂကြလာေအာင္ မင္း ပင့္ႏိုင္မလား၊ အကယ္၍ အဲဒီလို ေကာင္းကင္ကေန ႂကြလာေအာင္ မင္း ပင့္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ မင္း အသက္ကို ခ်မ္းသာေပးမယ္၊ ငါလည္း ဗုဒၶဘာသာအယူကို ျပန္ယူမယ္” လို႔ ေျပာလိုက္ၿပီး တလေထာ္ မ်က္ႏွာကေလးကို ေသခ်ာ စိုက္ၾကည့္လိုက္သည္။
တိႆဘုရင္ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္က-
“အရွင္မင္းႀကီး မျဖစ္ႏိုင္တာေတြကို ခိုင္းေနမယ့္အစား တစ္ခါတည္းသာ ေျမဖို႔သတ္လိုက္ပါေတာ့” လို႔ ညိႇဳးငယ္ေသာ မ်က္ႏွာေလးနဲ႔ ေျပာလိုက္မည့္ တလေထာ္၏ သနားစဖြယ္ စကားသံကို ၾကားရလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ တိႆဘုရင္ ေမွ်ာ္လင့္သလို ျဖစ္မလာ။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္ လင္းလက္သြားေသာဝင္းပသည့္ မ်က္ႏွာကေလးျဖင့္ တလေထာ္ေလွ်ာက္ထားသည္က-
“အရွင္မင္းႀကီး၊ ‘မင္းမွာသစၥာ လူမွာကတိ’ ဆိုတဲ့ စကားအတိုင္း သစၥာတည္ပါေစ၊ ကိုးကြယ္ထားတဲ့ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ေကာင္းကင္က ႂကြလာေအာင္ ကၽြန္ေတာ္မ်ိဳးမ ပင့္ေပးပါ့မယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကၽြန္ေတာ္မ်ိဳးမ လက္မွာ ခ်ည္တုပ္ထားတဲ့ ႀကိဳးေတြကိုသာ ေျဖေပးပါ”
တလေထာ္ စကားဆံုးတာနဲ႔ တိႆဘုရင္ႀကီးမွာ အလိုလို ေလးစားၾကည္ညိဳစိတ္မ်ား ေပၚလာတဲ့အတြက္ ကိုယ္တိုင္ပင္ တလေထာ္လက္မွ ႀကိဳးမ်ားကို ေျဖေပးလိုက္ပါေတာ့တယ္။ အေႏွာင္အဖြဲ႕မွ လြတ္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ တရားသခင္မေခၚ တလေထာ္ကား ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို သစၥာျပဳက ပင့္လိုက္ပါေလျပီ။
“အတုမဲ့ ၿငိမ္းေအးရာ ပရိနိဗၺာန္စံလြန္ေတာ္မူၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးေသာ ျမတ္စြာဘုရား၊ ဘုရားတပည့္ေတာ္မသည္ အရွင္ျမတ္ကိုယ္စား ႐ုပ္ပြားဆင္တုေတာ္မ်ားကို ေကာက္ယူေဆးေၾကာ၍ အသက္ႏွင့္လဲကာ ကိုးကြယ္ပူေဇာ္ခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶဂုေဏာ အနေႏၲာ၊ ဓမၼဂုေဏာ အနေႏၲာ၊ သံဃဂုေဏာ အနေႏၲာ
ဘုန္းေေတာ္ႀကီးေသာ ျမတ္စြာဘုရား... ဘုရား, တရာ, သံဃာ ရတနာျမတ္ သံုးပါးသည္ ပိုင္းျခားမထင္ ဂုဏ္အင္အနႏၲ ဘုန္းတန္ခိုး ေတေဇာ္ႀကီးျမတ္ေတာ္မူလွပါသည္ ဘုရား။
ဤမွန္ကန္ေသာ သစၥာစကားကို ဆိုရျခင္းေၾကာင့္... အရွင့္ကိုယ္ေတာ္စား ႐ုပ္ပြားေတာ္ ရွစ္ဆူတို႔သည္ တိႆဘုရင္ နန္းရင္ျပင္ေပၚ ေကာင္းကင္ထက္၌ ႂကြလာစမၸါယ္ တည္ေနေတာ္မူလွည့္ၾကပါေစသား, အရွင္ျမတ္ဘုရား”
တလေထာ္၏ သစၥာစကားဆံုးသည္ႏွင့္ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ရွစ္ဆူတို႔ဟာ ေကာင္းကင္ခရီးက စ်ာန္ယာဥ္စီးၿပီး ေရႊေရာင္တဖိတ္ဖိတ္နဲ႔ ႂကြလာေတာ္မူလာၾကပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ဟံသာဝတီ ျပည္သူျပည္သား အားလံုးတို႔ဟာ “တလေထာ္ သစၥာျပဳၿပီး ပင့္လိုက္တာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ေတြ ေကာင္းကင္က ႂကြလာသတဲ့” ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔အတူ လက္အုပ္ခ်ီရွိခိုးၿပီး တိႆဘုရင္ရဲ႕ နန္းရင္ျပင္ထဲသို႔ စုၿပံဳ ေရာက္လာၾကပါေတာ့တယ္။
ဒီအခ်ိန္မွာ ေကာက္က်စ္ယုတ္မာခဲ့ၾကတဲ့ ျဗာဟၼဏအမတ္ေတြကေတာ့ ေျပးေပါက္ မွားေနၾကပါၿပီ။ သူတို႔ဟာ အေသာကမင္းႀကီးရဲ႕ ေရးထိုးခဲ့တဲ့ ေက်ာက္စာထဲကလို အဆံုးအမေလးမ်ား ရထားခဲ့ရင္ ဒီေလာက္ဆိုးၾကမယ္ မထင္ဘူး။ အဲဒီ ေက်ာက္စာ အဆံုးအမေလးက-
“ဘာသာတရားဟူသမွ်သည္ တစ္မ်ိဳးမဟုတ္ တစ္မ်ိဳးေသာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ၾကည္ညိဳေလးစားထိုက္သည္ခ်ည္း ျဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ ဘာသာဝင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ ဘာသာတရားကို အထြ႗္အထိပ္သို႔ ေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္စဥ္- အျခားဘာသာဝင္မ်ား၏ ဘာသာတရားမ်ားကိုလည္း ျမင့္မားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ျပဳရ၏” တဲ့။
ဘယ္ေလာက္မ်ား သူေတာ္ေကာင္းပီသ,တဲ့ အဆံုးမေလးလဲလို႔။ ဒီလို အဆံုအမမ်ိဳး ေပးႏိုင္တာ ဘာေၾကာင့္လဲလို႔ ေမးလာခဲ့ရင္ သီရိဓမၼာေသာကမင္းႀကီးဟာ ဗုဒၶဘာသာျဖစ္လို႔ပဲလို႔ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေျဖရမွာပါ။ ကဲဆက္ၾကဦးစို႔...
တိႆဘုရင္ႀကီးလည္း ေကာင္းကင္က ႂကြလာၿပီး ပလႅင္ထက္မွာ စမၸါယ္ေတာ္မူေနတဲ့ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ပီတိမ်က္ရည္ တရႊဲရႊဲနဲ႔ ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ၿပီး က်င္းထဲက သရဏဂံုမယ္ တလေထာ္ကေလးကို ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဆယ္ယူ ေတာင္းပန္ၿပီး ‘ဘျဒာေဒဝီ’ ဆိုတဲ့ အမည္နဲ႔ ေတာင္ညာစံေဒဝီ မိဖုရားႀကီးအျဖစ္ ေျမႇာက္စား ခ်ီးျမႇင့္ေတာ္မူပါတယ္။
အဝိညာဏက အသက္မရွိတဲ့ ဆင္းတုေတာ္ေတြေတာင္ ဒီေလာက္တန္ခိုးစြမ္းအား ရွိခဲ့ရင္... သဝိညာဏက အသက္ရွိတဲ့ ဗုဒၶ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္မ်ား တန္ခိုးအာနိသင္ ႀကီးလိုက္မလဲ လို႔ မွန္းဆၾကည္ညိဳရင္း တိႆဘုရင္ႀကီးသာ ခ်က္ခ်င္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျပန္ျဖစ္သြားပါတယ္။ တလေထာ္ကို အေၾကာင္းျပဴ၍ ရွင္ဘုရင္နဲ႔ အတူ တိုင္းသူျပည္သား အားလံုးတို႔ဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျပန္ျဖစ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။
ခႏၲီတရား လက္ကိုင္ထားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားမို႔ ျဗာဟၼဏအမတ္ေတြကိုလည္း သတ္ျဖတ္ျခင္း မျပဳဘဲ တိုင္းျပည္ကေနပဲ ႏွင္ထုတ္လိုက္ၾကပါတယ္။ အရာေရာက္လာတဲ့ တလေထာ္ဟာ ဟံသာဝတီၿမိဳ႕ (ယခုပဲခူးၿမိဳ႕) ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေစတီအပါအဝင္ သာသနိက အေဆာက္အအံုေတြ မ်ားစြာ လွဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္လို႔ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္သြားတဲ့ ေစတီပုထိုးဘုရားေတြက မ်ားပါတယ္။ မွတ္မွတ္ရရ ဂုဏ္ယူဖြယ္ရာ က်န္ေနေသးတာကေတာ့ ပဲခူးက ‘ေရႊသာေလ်ာင္း ဘုရာႀကီး’ ပါပဲ။ အဲဒါ တလေထာ္ လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့ ဘုရားမ်ားစြာထဲက တစ္ဆူပဲျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံ အေနာ္ရထာမင္းေၾကာင့္ ျမန္မာေတြ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ခဲ့ရတာမို႔ အေနာ္ရထာမင္းဟာ ျမန္မာအားလံုးရဲ႕ ေက်းဇူးရွင္ တစ္ဦးပါ။
ထို႔အတူ တလေထာ္ဟာလည္း ျမန္မာေတြရဲ႕ ဘာသာေရး ေက်းဇူးရွင္ တစ္ဦးပါ။ ဘာ့ေၾကာင့္လည္းဆိုရင္ အဲဒီအခ်ိန္က တလေထာ္သာ အသက္နဲ႔ လဲၿပီး ရတနာသံုးပါးရဲ႕ဂုဏ္ကို မကာကြယ္ခဲ့ဘူးဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာဟာ မြန္ေတြရဲ႕ လက္ထဲမွာတင္ ေပ်ာက္သြားေလာက္ပါၿပီ။ မြန္ေတြဆီမွာ ဗုဒၶဘာသာ မရွိေတာ့ဘူးဆိုရင္ ပုဂံက အေနာ္ရထာမင္းဟာလည္း ျမန္မာေတြဆီ ေရာက္ေအာင္ ဗုဒၶဘာသာကို ေဆာင္ေပးႏိုင္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တလေထာ္လည္း ျမန္မာေတြအေပၚပုဂံ အေနာ္ရထာလို ေက်းဇူးမ်ားခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ‘ရာမညအေနာ္ရထာ’ လို႔ ေခၚေဝၚသင့္ေၾကာင္းပါ။
က်မ္းကိုး။ ။ဓမၼာစရိယ ဦးေဌးလိွုင္၏ ‘ရတနာသံုးပါးေက်းဇူး’ စာအုပ္မွ။
ေမတၱာရွင္(ေရႊျပည္သာ)၏
‘သရဏဂံုအစြမ္း အံ့မခန္းျဖစ္ရပ္ဆန္းမ်ား’ မွ
အရွင္ ရာဇိႏ
